Τρίτη 19 Αυγούστου 2014

Ἔγγαμος βίος. Οἰκογένεια καὶ παιδιὰ. Ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης

Κ. Ι.: Ὑπάρχει ἕνα τεράστιο κεφάλαιο, ποὺ ἀφορᾶ τὴν πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων· τὸ κεφάλαιο τοῦ ἔγγαμου βίου, μὲ τὰ πάμπολλα προβλήματά του καὶ τὶς δυσκολίες του. Ἀπὸ προσωπικὴ ἐμπειρία γνωρίζω ὅτι ὁ Γέρων Πορφύριος ἐνδιαφερόταν τὰ μέγιστα γιὰ τὴ διατήρηση τῶν σωστῶν συζυγικῶν σχέσεων καὶ τοῦ ἱεροῦ θεσμοῦ τῆς οἰκογένειας. Μόνιμη δὲ ἔγνοια του ἦταν ἡ σωστὴ ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν μέσα σὲ μία ὑγιῆ, εἰρηνικὴ κι ἀγαπημένη οἰκογένεια.

Χ.Μ.Π.: Ἔχετε ἀπόλυτο δίκαιο. Ὁ Γέρων Πορφύριος ἀσχολεῖτο κατὰ κύριο λόγο μὲ τὶς σχέσεις συζύγων καὶ τὶς σχέσεις γονέων καὶ παιδιῶν.

Γιὰ τὴν ἀνατροφὴ τῶν παιδιῶν

 Ἁγίου Λουκᾶ Κριμαίας
Untitled-1
Οὐδείς ἐστιν ὃς ἀφῆκεν οἰκίαν ἢ ἀδελφοὺς ἢ ἀδελφὰς ἢ πατέρα ἢ μητέρα ἢ γυναῖκα ἢ τέκνα ἢ ἀγροὺς ἕνεκεν ἐμοῦ καὶ ἕνεκεν τοῦ εὐαγγελίου, 30 ἐὰν μὴ λάβῃ ἑκατονταπλασίονα νῦν ἐν τῷ καιρῷ τούτῳ οἰκίας καὶ ἀδελφοὺς καὶ ἀδελφὰς καὶ πατέρα καὶ μητέρα καὶ τέκνα καὶ ἀγροὺς μετὰ διωγμῶν, καὶ ἐν τῷ αἰῶνι τῷ ἐρχομένῳ ζωὴν αἰώνιον.». (Μάρκ. 10, 29-30).
Εἶναι ἀψευδὴς αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ Κυρίου. Σᾶς βεβαιώνω ὅτι, ὅταν ἄφησα τὰ παιδιά μου καὶ τὰ ἐμπιστεύτηκα στὸν Θεό, Ἐκεῖνος τὰ φρόντισε. Τὰ παιδιὰ μεγάλωσαν σωστὰ καὶ νομίζω ὅτι ἐγὼ δὲν θὰ μποροῦσα νὰ τὰ φροντίσω τόσο καλά. Καὶ ὁ Κύριός μου ἔδωσε ἑκατὸ φορὲς περισσότερα παιδιά. Μοῦ ἔδωσε ὅλους ἐσᾶς. Μοῦ ἔδωσε τὶς καρδιὲς σας διότι γνωρίζω πόσο μὲ ἀγαπᾶτε καὶ ἐγὼ ἀνταποκρίνομαι στὴν ἀγάπη σας μὲ τὴ δική μου θερμὴ ἀγάπη. Τόσο πολλὰ παιδιά μου ἔδωσε ὁ Θεός!…

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ, Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου



Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Αν έχης και παιδιά, σήκωσε και τα παιδιά και ας γίνη με όλους σας μέσα στη νύχτα το σπίτι εκκλησία.  Αν όμως είναι τρυφερά και δεν αντέχουν την αγρυπνία, ας παραμείνουν κατά την διάρκεια της πρώτης προσευχής και της δεύτερης και κατόπιν ας σταματήσουν.  Μόνον να σηκωθής, μόνον να συνηθίζης τον εαυτό σου.  Δεν υπάρχει καλλίτερο προσευχητάριο από εκείνο που δέχεται τέτοιες προσευχές.  Άκουε τον Προφήτη που λέγει˙ «Όταν σε θυμηθώ τη νύκτα, ενώ βρίσκομαι στο στρώμα μου χωρίς να σε λησμονήσω, σηκώνομαι πολύ πρωί και μελετώ στη σκέψι μου τα πλούσια ελέη σου» (Ψαλμ. 62,7).
Αλλά λέγεις˙  «Κουράστηκα πολύ κατά την διάρκεια της ημέρας και δεν μπορώ». Αυτά είναι δικαιολογία και πρόφασις˙ διότι όσο και αν κοπιάσης, δεν θα κουρασθής όπως ο χαλκουργός που από τόσο μεγάλο ύψος με τόση βαρειά σφύρα χτυπάει πάνω στα πυρωμένα σίδερα και δέχεται τον καπνό σε όλο του το σώμα˙  και όμως εκείνος ξοδεύει το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας για το σκοπό αυτό.  Γνωρίζετε, αν κάποτε χρειάσθηκε να μεταβούμε σε αγρό ή να προσέλθουμε σε ολονύκτια αγρυπνία, πώς αγρυπνούν και οι γυναίκες όλη τη νύκτα.
Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ  Τα νεύρα της ψυχής.
Χρυσοστομικός Άμβων Ε΄
ΕΚΔΟΣΙΣ:  Συνοδία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου.
Νέα Σκήτη Αγ. Όρους
ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑΝΥΞΙΣ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ

Σάββατο 9 Αυγούστου 2014

Μάθε τό παιδί σου να προσεύχεται

«Εἶναι ὥρα γιὰ ὕπνο καὶ πρέπει νὰ προσευχηθεῖς» ἢ «ὁ Θεὸς εἶναι καλός, εὐχαρίστησε Τὸν γιὰ τὸ φαγητὸ πού σου ἔδωσε» εἶναι μερικὲς ἀπὸ τὶς πιὸ συνηθισμένες ἐκφράσεις τῶν γονέων πρὸς τὰ παιδιά τους. Δυστυχῶς ὅμως πάρα πολὺ συχνὰ διαπιστώνουμε τὴ δυσκολία τῶν παιδιῶν νὰ ποῦν τὶς μικρὲς παιδικές τους προσευχές. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ αἰσθανόμαστε ἀπογοητευμένοι καὶ προβληματισμένοι ἐπειδὴ ἐνῶ πολλὲς φορὲς ἔχουμε διδάξει τὰ παιδιά μας νὰ προσεύχονται, τὸ ἀποτέλεσμα δὲν εἶναι ἱκανοποιητικό.

Παράγοντες σωστῆς ἀγωγῆς τῶν παιδιῶν Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου


ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΣΑΒΒΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
https://www.youtube.com/watch?v=Ik_kTuwd-Ug

Παρασκευή 8 Αυγούστου 2014

Ἕνα παράδειγμα πνευματικῆς σοφίας. Γέροντος Κλεόπα Ἡλιέ



Ἕνα παράδειγμα πνευματικῆς σοφίας.
 Ἐκλεκτές διηγήσεις καί προσευχές γιά μικρά παιδιά

Μοναχοῦ Δαμασκηνοῦ Γρηγοριάτου Τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ εἶναι τό πανάγαθο, πανάγιο, παντοδύναμο, πάνσοφο καί πάμφωτο Πνεῦμα, τό ὁποῖον φωτίζει τόν ἄνθρωπο πού ἔρχεται στόν κόσμο. Εἶναι τό Πνεῦμα πού φέρει φῶς στόν νοῦ τοῦ κάθε ἀνθρώπου, πού βαπτίζεται στό Ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Ἐμεῖς ἀπό τό ἱερό Βάπτισμα ἀνήκουμε στήν ζῶσα Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Δέν λέγει ἔτσι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; Ἐσεῖς εἶσθε ἡ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ τοῦ Ζῶντος καί τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ κατοικεῖ μέσα σας. Ὅταν ἔχουμε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ μέσα μας, τότε ὁ νοῦς μας εἶναι φωτεινός καί ἔχουμε ἀγαθούς λογισμούς.
Ὄντως αὐτό τό Πνεῦμα τοῦ φωτός καί τῆς ἁγιωσύνης ἀπομακρύνεται ἀπό ἐμᾶς ὅταν τό στενοχωροῦμε. Μέ κάτι πού στενοχωρούμεθα ἐμεῖς, στενοχωροῦμε ταυτόχρονα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα καί τό διώχνουμε ἀπό ἐπάνω μας.
Ἐμεῖς διώχνουμε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἀπό ἐπάνω μας μέ τίς ἁμαρτίες μας. Μπορεῖ νά μείνη σ᾿ἕνα σκοτεινό τόπο τό φῶς; Ὄχι, βέβαια. Ἔτσι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν μπορεῖ νά μείνη ἐκεῖ ὅπου γίνονται τά ἔργα  τοῦ σκότους, διότι ὁ Χριστός εἶναι τό Πνεῦμα τοῦ φωτός.
Τί μᾶς λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος; Νά ἀρνηθοῦμε τά ἔργα τοῦ σκότους καί νά ἐνδυθοῦμε τά ἐνδύματα τοῦ φωτός. Ποιά εἶναι τά ἔργα τοῦ σκότους; Οἱ ἁμαρτίες. Ὅτι τά ἔργα τοῦ σκότους εἶναι οἱ ἁμαρτίες, ἔρχεται στόν νοῦ μας ὁ σκοτεινός ἄνθρωπος, ὁ ταραγμένος, ὁ ἀσθενής, ὁ τυφλός στήν πνευματική ζωή.
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κάνει τό κακό, λυπᾶται καί ἀπομακρύνεται σιγά σιγά ἀπό κοντά του τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ὁ φύλακας ἄγγελός του καί στήν θέσι τους ἔρχεται ὁ διάβολος καί τό κακό πνεῦμα. Ἀλλά, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἐπιστρέφει μέ ὅλη τήν καρδιά του στήν  μετάνοια, μισεῖ τά κακά του ἔργα καί ἀποφασίζει νά μήν λυπήση πάλι στόν Θεό μέ τίς ἁμαρτίες του. Τότε χαίρεται τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ὅλοι οἱ ἄγγελοι τοῦ οὐρανοῦ, ἐπιστρέφει κοντά του ὁ φύλακας ἄγγελος τῆς ψυχῆς του καί ἀπομακρύνεται ἀπό κοντά του τό κακό καί πονηρό πνεῦμα.
Τώρα ἔχω νά σᾶς εἰπῶ ἕνα παράδειγμα ἀπό τό ὁποῖο θά καταλάβετε πώς τό ἁμάρτημα τῆς λαιμαργίας σκοτίζει τόν νοῦν τοῦ ἀνθρώπου καί τόν ὁδηγεῖ νά κάνει ἀπερίσκεπτα ἔργα.
Ἕνας ἄνθρωπος κάποτε ἔφτιαξε μία παγίδα καί τήν ἔβαλε κάτω σέ κάτι χορτάρια γιά νά πιάση πουλιά. Ὅταν τήν τοποθέτησε, ἔπιασε ἕνα ἀηδόνι τό ὁποῖο ἔχει ἕνα θαυμάσιο μελώδημα καί ἤθελε νά τό σκοτώση γιά νά τό φάη.
Αὐτό τό σοφό καί ἔξυπνο πουλί, τοῦ ἔδωσε φωνή ὁ Θεός καί ἐμίλησε σάν ἄνθρωπος.
Εἶπε τά ἑξῆς στόν κυνηγό:
-Ἔε, ἄνθρωπε, ἐάν θά μέ σκοτώσης, τί ὄφελος θά ἔχης ἀπό μένα; Βλέπεις πόσο μικρούτσικο εἶμαι, ὁπότε μήν ἐλπίζης ὅτι θά γεμίσης τήν κοιλιά σου μέ τό δικό μου κρέας. Ἐάν θά μέ ἐλευθερώσης, ἐγώ θά σοῦ δώσω τρία μαθήματα, τά ὁποῖα, ἄν τά φυλάξης, θά σοῦ εἶναι ὠφέλιμα σέ ὅλη σου τήν ζωή.
Ἐκεῖνος ὁ κυνηγός ἐθαύμασε πολύ ἀπ᾿ αὐτά τά λόγια καί τοῦ εἶπε τοῦ πουλιοῦ ὅτι ἐάν θ᾿ ἀκούση τίς διδασκαλίες του, τότε θά τό ἐλευθερώση.
Ὁπότε τό ἀηδόνι στάθηκε μπροστά του καί τοῦ εἶπε:
-Ἄνθρωπε, δέν πρέπει νά εἶσαι λαίμαργος, διότι ἡ λαιμαργία σκοτίζει τόν νοῦν. Κατόπιν μήν ἁπλώνης σέ τίποτε, σέ ὅ,τι δέν μπορεῖς νά τό πιάσης. Καί νά μή πιστεύης ποτέ στά ψέμματα. Αὐτές τίς τρεῖς διδασκαλίες νά φυλάξης καί θά ὠφεληθῆς πολύ.
Καί ἐθαύμασε πολύ αὐτός ὁ κυνηγός μέ τά λόγια τοῦ ἀηδονιοῦ καί τό ἀπελευθέρωσε ἀπό τό κλουβί. Ἀλλά αὐτό τό ἀηδόνι, ὄντας σοφό ἀπό τόν Θεό, ἤθελε νά ἰδῆ ἐάν αὐτός ὁ ἄνθρωπος ὠφελήθηκε ἔστω καί λίγο ἀπ᾿ αὐτές τίς διδασκαλίες του ἤ ὄχι. Ἄρχισε νά πετᾶ ψηλά, ὅπου δέν μποροῦσε νά φθάση ὁ κυνηγός καί τοῦ εἶπε:
Ὤ, πόσο κακός γίνεται ὁ ἄνθρωπος χωρίς συμβουλή καί χωρίς μυαλό! Ἔε, ἄνθρωπε, πόση περιουσία ἔχασες σήμερα, διότι στήν κοιλιά μου εἶναι ἕνα μεγάλο μαργαριτάρι, σάν τό αὐγό τοῦ ἀετοῦ!
Ὁ κυνηγός, ὅταν ἄκουσε αὐτό τόν λόγο τοῦ ἀηδονιοῦ, λυπήθηκε πάρα πολύ διότι ἐλευθέρωσε τό πουλί. Προσπάθησε καί πάλι νά τό πιάση. Καί τοῦ εἶπε μέ πονηρία:
-Ἔλα στό σπίτι μου καί θά σέ φιλοξενήσω καλά καί πάλι θά σέ ἀφήσω νά φύγης.
Καί τό ἀηδόνι τοῦ ἀπήντησε:
-Ἤθελα νά ἰδῶ τί διδάχθηκες ἀπ᾿ αὐτά πού σοῦ εἶπα καί σοῦ ἔδειξα μέ τό ἔργο τί παθαίνει αὐτός πού δέν ἀκούει καί δέν ἐκπληρώνει τά λόγια τῆς σοφίας. Καί ἰδού τώρα ἐγνώρισα ὅτι δέν διδάχθηκες τίποτε ἀπό τό μάθημα πού σοῦ ἔδωσα. Πρῶτα σοῦ εἶπα νά μήν εἶσαι λαίμαργος, διότι ἡ λαμαργία σκοτίζει τόν νοῦ, ἀλλά ἐσύ τώρα ἄκουσες γιά τό μαργαριτάρι καί προσπάθησες καί πάλι νά μέ πιάσης. Ἔτσι μοῦ ἔδειξες ὅτι σκοτίσθηκες στόν νοῦ, ἔκανες ὅ,τι ἔκανες μέ ἀπερισκεψία καί ἀνοησία καί κατεπάτησες ἀκόμη ἄλλες δύο συμβουλές μου πού σοῦ ἔδωσα.
Δέν σοῦ εἶπα νά μήν ἁπλώνης νά πιάσης ἐκεῖνο πού δέν μπορεῖς νά τό πιάσης;  Καί ἰδού, δέν σκέφθηκες ὅτι ἐγώ πετῶ στόν αἰθέρα, ὅπου ἐσύ δέν μπορεῖς νά μέ φθάσης καί ἀναπηδοῦσες πρός ἐμένα. Καί ἐνῶ εἶδες ὅτι δέν μπορεῖς νά μέ φθάσης, ἡ λαιμαργία σοῦ προκάλεσε ὀργή. Ἀλλά ἀκόμη σέ ἔκαμε ψεύτη καί πονηρό γιά νά μέ ἐξαπατήσης καί νά μέ πιάσης.
Ἄραγε δέν σοῦ εἶπα ἐγώ κι αὐτό ὅτι δέν πρέπει νά πιστεύης σέ ψέμματα; Καί ἰδού τώρα ἔμαθα ὅτι ὁ νοῦς σου σκοτίσθηκε τελείως, διότι ἐπίστευσες ὅτι στήν κοιλιά μου ὑπάρχει ἕνα μαργαριτάρι, μεγαλύτερο ἀπό τό σῶμα μου καί δέν συλλογίσθηκες ὅτι ἐγώ εἶμαι μικρότερο ἀπό τό αὐγό τοῦ ἀετοῦ.
Λοιπόν, ζήτησε, ὦ ἄνθρωπε, νά κατευθύνης τήν ζωή σου καί νά μή κάνης ἔργα ἐντροπῆς γιά νά μή πέσης καί στά μεγαλύτερα ἁμαρτήματα.
Αὐτά τοῦ εἶπε τό ἀηδόνι καί ἐπέταξε καί πάλι ψηλά, ἐνῶ ὁ κυνηγός ἔμεινε
ἐντροπιασμένος γιά τήν ἔλλειψι πνευματικῆς του σοφίας.
Γι᾿ αὐτό δέν πρέπει νά αἰχμαλωτιζώμεθα ἀπό τήν λαιμαργία, οὔτε καί ἀπό ἄλλα πάθη, διότι τότε ὁ νοῦς μας σκοτίζεται καί θά στερηθοῦμε τοῦ φωτός τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τότε σίγουρα θά πέσουμε καί σέ ἄλλα ἁμαρτήματα, ὅπως στήν ὀργή, στήν ταραχή, στήν πονηρία, στήν ὀκνηρία, στό ψεῦδος καί στήν κακία. Ἀκόμη τά ψέμματα τῶν ἄλλων θά τά πιστεύσουμε ὡς ἀληθινά μέ εὐκολία, διότι στόν νοῦ μας δέν θά ὑπάρχει τό φῶς τῆς ἀληθείας.
Λοιπόν, νά ἔχουμε μέσα μας μεγάλο φόβο Θεοῦ καί νά προσέχουμε νά μή πέσουμε στό σκοτάδι τῶν ἁμαρτιῶν. Ἐάν ἀπό τήν ἀπροσεξία καί ἐπιπολαιότητά μας, γλυστρᾶμε πρός κάποιο ἁμάρτημα, νά διώχνουμε ἀπό μέσα μας τό σκοτάδι μέ τήν ἐγκατάλειψι τῶν κακῶν ἔργων καί μέ ἀποφασιστικότητα γιά νά μή λυπήσουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα μέ τίς ἁμαρτίες μας. Ἐάν τό λυπήσουμε, τότε μέ τήν ἐξομολόγησι, τήν προσευχή καί τήν ἐφαρμογή τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ θά ἐπανέλθουμε καί πάλι κοντά στήν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Μέ τήν ἐπιτέλεσι τῶν καλῶν ἔργων, ὁ ἄνθρωπος, ὅσο ἁμαρτωλός καί νά εἶναι, ἔρχεται στό φῶς τῆς γνώσεως καί πλησιάζει τόν Θεό καί ἀπό ἄνθρωπος σκοτεινός καί ἁμαρτωλός γίνεται ἐκλεκτό δοχεῖο τοῦ Θεοῦ καί υἱός τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν καί στήν καρδιά του ἀκτινοβολεῖ τό φῶς τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

   Μετάφρασις: Μοναχός Δαμασκηνός Γρηγοριάτης 1998

ΜΗΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΕ- ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΩΙΣΜΟ


Μέρος Z΄

Εἴπαμε ὅτι οἱ γονεῖς, στήν πάλη τους μέ τίς κακές ροπές τῶν παιδιῶν τους, πρέπει πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα νά φροντίσουν γιά τό ξερίζωμα τοῦ βασικοῦ ἐλαττώματος τοῦ κάθε παιδιοῦ. Καί τό πιό συνηθισμένο εἶναι ὁ ἐγωισμός.
Τί θά κάνουμε λοιπόν, ὅταν διακρίνουμε στήν παιδική ψυχή τό πρῶτο φύτρο τοῦ φοβεροῦ αὐτοῦ πάθους; Πῶς θά καλλιεργήσουμε ἐκεῖ τήν ἀντίθετη ἀρετή, τή μετριοφροσύνη καί τήν ταπείνωση;Ἡ σεμνότητα καί ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἀρετές φυσικές στό παιδάκι, ἐπειδή ἔχει πάντοτε ἀνάγκη ἀπό τή βοήθεια τῶν ἄλλων. Ἔτσι, ὁ ἐγωισμός καί ἡ ὑπερηφάνεια, ἄν ἐμφανιστοῦν, εἶναι συνέπειες τῆς κακῆς ἀγωγῆς καί τῆς κακῆς ἐξελίξεως τῆς φιλοδοξίας, πού εἶναι ἔμφυτη στόν κάθε ἄνθρωπο.
Ὁ Ἴδιος ὁ Κύριος, γιά νά δείξει στούς μαθητές Του μέ τρόπο παραστατικό τό ὑπόδειγμα τῆς ἀληθινῆς ταπεινοφροσύνης, ἔβαλε μπροστά τους ἕνα μικρό παιδί καί εἶπε: «Ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυτόν ὡς τό παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν» (Ματθ. 18:4).
Κι ὅμως! Δυστυχῶς, πολλές φορές συναντᾶμε καί στά παιδιά τή μιά ἤ τήν ἄλλη ἀπό τίς ποικίλες μορφές τοῦ ἐγωισμοῦ, σά συνέπεια συνήθως τῆς κακῆς ἀγωγῆς.
Ἡ πρώτη μορφή, μέ τήν ὁποία ἐκδηλώνεται ὁ ἐγωισμός στήν παιδική ψυχή, εἶναι συνήθως ἡ ματαιοδοξία στά… ροῦχα! Ἡ χαρά τῶν παιδιῶν γιά κάποιο καινούργιο ροῦχο εἶναι πράγματι φυσιολογική καί ἀθώα, μόνο ὅταν δέν ξεπερνάει ὁρισμένα ὅρια. Ὅταν ὅμως αὐτές οἱ ἐκδηλώσεις χαρᾶς εἶναι ὑπερβολικές καί ἀτέλειωτες, ὅταν τά παιδιά ὑπερηφανεύονται γιά τά στολίδια τους ἤ περιφρονοῦν τ’ ἄλλα παιδιά, πού εἶναι ντυμένα πιό ἁπλᾶ, τότε τά φυσιολογικά ὅρια ἔχουν καταπατηθεῖ.
Ἡ γελοία καί κούφια αὐτή ματαιοδοξία καλλιεργεῖται συχνά ἀπό τους ἴδιους τούς ἀσύνετους γονεῖς, πού στολίζουν τά παιδιά τους σάν κοῦκλες, καί, ἐνθουσιασμένοι οἱ ἴδιοι, τά φέρνουν μπροστά στόν καθρέφτη γιά νά καμαρώσουν κι αὐτά…
Γιά νά μή συδαυλίζουν τήν παιδική ματαιοδοξία τῆς φορεσιᾶς, οἱ γονεῖς πρέπει ν’ ἀποφεύγουν τέτοιες ἄστοχες ἐνέργειες. Πρέπει νά δώσουν στά παιδιά νά καταλάβουν, ὅτι μπροστά στό Θεό τά ἐντυπωσιακότερα καί ἀκριβότερα ροῦχα δέν ἔχουν καμιά ἀξία. Ὁ Θεός κοιτάζει ὄχι τά ροῦχα καί τά ἐξωτερικά στολίδια, ἀλλά τήν καρδιά. Ἑπομένως εἶναι πολύ ὡραιότερο ἕνα παιδί μέ ἄσχημο καί φτωχικό φόρεμα, πού ἔχει ὅμως εὐσεβῆ καί καθαρή καρδιά. Ἄς τούς θυμίσουν ἐπίσης, ὅτι καί ὁ Κύριος, σάν βρέφος μέσα στή φάτνη, ἦταν τυλιγμένος μέ φτωχικά σπάργανα.
Οἱ συνετοί γονεῖς θά συνηθίζουν τά παιδιά τους ὄχι στά ἀκριβά καί πολυτελῆ ἐνδύματα, ἀλλά στά καθαρά καί περιποιημένα. Γιατί τά παιδιά πρέπει, βέβαια, νά μάθουν στήν καθαριότητα. Μή θεωρεῖτε λοιπόν σάν ἐγωισμό τή δυστροπία τοῦ παιδιοῦ νά φορέσει βρώμικο ἤ ξεσκισμένο ροῦχο, τήν ἄρνησή του νά φάει ἤ νά πιεῖ ἀπό ἄπλυτο σκεῦος, ἤ τήν ἐπιθυμία του νά εἶναι ὅλα γύρω του καθαρά καί τακτικά. Ἀντίθετα, πρέπει νά καλλιεργήσετε στά παιδιά μέ κάθε τρόπο τήν ἀγάπη στήν τάξη καί τήν καθαριότητα.
Μιά δεύτερη μορφή ἐγωισμοῦ συναντᾶμε στά παιδιά, ὅταν αὐτά ὑπερηφανεύονται γιά τόν πλοῦτο, τήν κοινωνική θέση ἤ τό ἀξίωμα τῶν γονιῶν τους, καί ὑποτιμοῦν ἤ περιφρονοῦν τά φτωχότερα ἤ ἀσημότερα παιδιά.
Γιά νά μήν οἰκειωθοῦν τά παιδιά σας τό σιχαμερό αὐτό ἐλάττωμα, συνηθίστε τα νά εἶναι εὐγενικά καί γλυκομίλητα μέ ὅλους. Νά σέβονται κάθε ἄνθρωπο, πλούσιο ἤ φτωχό, διάσημο ἤ ἄσημο. Μήν ἐμποδίζετε τή φιλία τους μέ φτωχά ἀλλά καλά παιδιά. Μήν τούς ἐπιτρέπετε νά μιλᾶνε ἀπότομα ἤ μέ θράσος σέ κανέναν, ὅποιος κι ἄν εἶναι. Ἐμπνεῦστε τους τήν πεποίθηση, ὅτι ὁ Θεός προσέχει ὄχι τόν πλοῦτο ἤ τή διασημότητα, ἄλλα τήν ἀρετή καί τήν τιμιότητα. Μιλῆστε τους γιά τόν Ἰησοῦ, τό Θεό τόν Ἴδιο, πού διάλεξε γιά τόν Ἑαυτό Του ὄχι πλούσιους καί διάσημους γονεῖς, ἄλλα ἕνα μαραγκό γιά προστάτη Του, καί μιά ἄσημη κόρη τῆς Ναζαρέτ γιά Μητέρα Του.
Ἡ τρίτη μορφή ἐγωισμοῦ πού συναντάει κανείς στά παιδιά, εἶναι ἡ συνεχής ἐνασχόλησή τους μέ τίς πραγματικές ἤ φανταστικές ἀρετές τους.
Πολλά εἶναι τά παιδιά πού ὑπερηφανεύονται γιά τήν ἐπιμέλεια, τήν καλωσύνη, τή σεμνότητα ἤ τήν εὐφυΐα τους.
Δέν ὑπάρχει, βέβαια, τίποτα τό ἀξιοκατάκριτο σ’ αὐτό πού τό παιδί θεωρεῖ σάν ὑποχρέωσή του, π. χ. νά προοδεύει στό σχολεῖο ἤ νά ξεχωρίζει γιά τήν καλή συμπεριφορά του. Μιά τέτοια «εὐγενική» φιλοδοξία χαρακτηρίζει κάθε ἄνθρωπο. Ὁ ἴδιος ὁ Θεός τή φύτεψε στήν παιδική καρδιά.
Ἡ φιλοδοξία ὅμως αὐτή δέν πρέπει νά ξεπερνάει κάποια ὅρια, γιατί τότε καταντάει ἀναζήτηση τιμῆς στή ματαιότητα. Τό παιδί πρέπει νά εἶναι ἐπιμελές, σεμνό, εὐσεβές, ὄχι μόνο ἐπειδή τό καμαρώνουν, ἄλλα κυρίως ἐπειδή αὐτό ζητάει ὁ Θεός. Καί ὅσο μεγαλώνει, νά συνειδητοποιεῖ ὅτι πρέπει νά κάνει τό καλό ἀπό αἴσθημα χρέους, μέ τή σκέψη στό Θεό, καί ὄχι μόνο γιά ν’ ἀπολαμβάνει τόν ἔπαινο τῶν ἀνθρώπων. Ἄς μάθει ν’ ἀποφεύγει τό κακό καί τήν ἁμαρτία ἐπειδή ὁ Θεός λυπᾶται μ’ αὐτά, καί ὄχι ἀπό τό φόβο τῆς τιμωρίας.
Προσέξτε ἐσεῖς οἱ ἴδιοι νά μήν ἐμπνεύσετε στά παιδιά τήν ἔπαρση, τήν ἀλαζονεία, τόν αὐτοέπαινο, τήν ὑπέρμετρη φιλοδοξία καί καυχησιολογία. Μήν τά πολυπαινεύετε ὅταν φέρονται καλά. Ἕνα χαϊδευτικό βλέμμα, ἕνα χαμόγελο ἱκανοποιήσεως, λίγα θερμά ἀλλά μετρημένα λόγια, ἀρκοῦν γιά νά τά ἀμείψουν καί, προπαντός, νά τά παρακινήσουν σέ ὅλο καί καλύτερη συμπεριφορά.
Μήν ἀφήνετε ποτέ τά παιδιά νά μιλᾶνε πολύ καί νά καυχιῶνται γιά τόν ἑαυτό τους, οὔτε νά παρεμβαίνουν αὐθαίρετα στίς συζητήσεις τῶν μεγάλων καί νά τούς περιγελοῦν ἤ νά τούς διορθώνουν μέ αὐθάδεια σ’ ὅ,τι λένε.
Νά τά μάθετε τέλος, ὅπως εἴπαμε ἤδη, στήν ἀκριβῆ ὑπακοή, γιατί ἡ ὑπακοή εἶναι ὁ καλύτερος δάσκαλος τῆς ταπεινοφροσύνης.
Ἄν θέλετε νά μισήσουν τά παιδιά σας κάθε μορφή ὑπερηφάνειας, ἐπάρσεως καί ματαιοδοξίας, δείχνετέ τους πόσο μεγάλο ἁμάρτημα εἶναι ὁ ἐγωισμός. Διδάξτε τα ὅτι αὐτός, ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή, εἶναι «ἡ ἀρχή πάσης ἁμαρτίας» καί «βδέλυγμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ». Μιλῆστε τους γιά τά πονηρά πνεύματα, πού ἐξαιτίας τῆς ὑπερηφάνειας ξέπεσαν ἀπό τόν οὐρανό, καθώς καί γιά τούς πρωτοπλάστους, πού ἀπό ἐγωισμό θέλησαν, μέ τήν παρότρυνση τοῦ διαβόλου, νά γίνουν θεοί, κι ἔχασαν ἔτσι τόν Παράδεισο. Πέστε ἀκόμα στά παιδιά, ποῦ ὁδηγεῖ ὁ ἐγωισμός, καί τονίστε τους ὅτι πίσω ἀπ’ αὐτόν ἀκολουθεῖ κάθε ἄλλη πτώση.
Μήν παραλείψετε νά διδάσκετε τά παιδιά σας, πόσο εὐάρεστη εἶναι στό Θεό ἡ ἀρετή τῆς ταπεινοφροσύνης καί τῆς ἁπλότητος, καί πόσο ὁ Θεός ὑψώνει τόν ταπεινό. Προβάλλετέ τους, τέλος, σάν τό μεγαλύτερο πρότυπο ταπεινοφροσύνης τόν Ἴδιο τόν Κύριο, πού μᾶς λέει: «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷος εἰμί καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. 11:29).
Γονεῖς! Ὅλοι θέλετε νά εἶναι τά παιδιά σας καλά καί ὑπάκουα. Ἄν πραγματικά τό ἐπιθυμεῖτε αὐτό, ἀγωνισθεῖτε νά νικήσετε τήν ὑψηλοφροσύνη, γιατί τά ὑπερήφανα παιδιά εἶναι καί ἰδιότροπα καί ἀνυπάκουα. Καλλιεργῆστε στίς ψυχές τους τήν ταπεινοφροσύνη, γιατί τά ταπεινά παιδιά εἶναι καί ὑπάκουα.
Ὅλοι θέλετε ν’ ἀνθίσει στίς καρδιές τῶν παιδιῶν τό λουλούδι τῆς εὐγνωμοσύνης. Μάθετέ τα λοιπόν νά εἶναι ταπεινά καί προφυλάξτε τα ἀπό τόν ἐγωισμό, γιατί ὁ ἐγωιστής ἄνθρωπος διακρίνεται γιά τήν ἀγνωμοσύνη καί τήν ἀχαριστία του.
Ὅλοι θέλετε νά δεῖτε τά παιδιά σας εὐτυχισμένα. Ἐμπνεύστε τους λοιπόν τή μετριοφροσύνη. Ὁ μετριόφρων ἄνθρωπος εἶναι καί ὀλιγαρκής καί πρᾷος καί αὐτάρκης — ἄρα εὐτυχισμένος!
Τέλος, ὅλοι θέλετε νά ἔχουν τά παιδιά σας τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Διδάξτε τα λοιπόν, μέ τό λόγο καί τό παράδειγμα, τήν ταπεινοφροσύνη, γιατί «ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δε δίδωσι χάριν»! (Ἰακ. 4:6).
‘Aπό τό βιβλίο: ΜΗΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΕ! 
Ἔκδοσις: Ι.Μ. Παρακλήτου
http://www.imaik.gr/?p=4680#more-4680

Πέμπτη 7 Αυγούστου 2014

Τή Νεότητα παιδαγώγησον


Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος
imagesCAYW40SO
Δὲν εἶναι ἀξιοπερίεργο τὸ ὅτι στέλνουμε τὰ παιδιά μας στὸ σχολεῖο νὰ μάθουν γράμματα καὶ τέχνες καὶ ἐξαντλοῦμε ὅλες μας τὶς δυνατότητες γιὰ τὴν ἐπιτυχία αὐτοῦ τοῦ σκοποῦ καὶ δὲν ἐνδιαφερόμαστε νὰ τὰ ἀναθρέψουμε συγχρόνως καὶ σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ; Ἒ λοιπὸν νὰ ξέρετε ὅτι, ὅταν ἀνατρέφουμε τὰ παιδιά μας, ἔτσι ὥστε νὰ γίνουν, ἀναιδῆ, ἀκόλαστα, ἀπειθάρχητα, βάναυσα, τότε, ἐμεῖς πρῶτοι θὰ γευθοῦμε τοὺς καρποὺς τῆς κακίας τους.
Ἂς προσέξουμε λοιπὸν αὐτὸ τὸ θέμα κι ἂς ὑπακούσουμε σ᾿ αὐτὸ ποὺ μᾶς διδάσκει ὁ μακάριος Ἁπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος μᾶς συμβουλεύει νὰ ἀνατρέφουμε τὰ παιδιά μας καὶ νὰ τὰ παιδαγωγοῦμε, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Νὰ τοὺς δίνουμε πάντα ἐμεῖς πρῶτοι τὸ καλὸ παράδειγμα καὶ νὰ τὰ συνηθίσουμε ἀπὸ μικρὰ στὴν μελέτη τῶν θείων Γραφῶν1.
***
Μέχρι πότε θὰ εἴμαστε κάτω ἀπὸ τὸ σαρκικὸ φρόνημα; Μέχρι πότε θὰ σκύβουμε καὶ θὰ ἐπικεντρώνουμε ὅλο τὸ ἐνδιαφέρον μας πάνω στὰ γήινα πράγματα;
Ὅταν πρόκειται, γιὰ τὴν φροντίδα τῆς ἀνατροφῆς καὶ τὴν παιδαγωγία τῶν παιδιῶν μας, ἂς παίρνουν ὅλα τὰ ἄλλα δεύτερη θέση καὶ σημασία.
 Ἂν τὸ παιδὶ διδαχτεῖ ἀπὸ μικρὸ νὰ σκέπτεται μὲ σωστὸ τρόπο, τότε ἔχει ἤδη ἀποκτήσει μεγάλο πλοῦτο καὶ δόξα.
Δὲν θὰ ἔχεις κατορθώσει τίποτα τὸ σπουδαῖο, ἂν ἔχεις μάθει τὸ παιδί σου κάποια τέχνη ἢ τὴν ἀρχαία φιλοσοφία, μὲ τὴν ὁποῖα θὰ κερδίσει ἐνδεχομένως χρήματα. Τὸ σπουδαῖο θὰ εἶναι ἂν τὸ ἔχεις διδάξει τὴν τέχνη νὰ περιφρονεῖ τὰ χρήματα. Ἂν θέλεις νὰ τὸ κάνεις πλούσιο, ἔτσι νὰ τὸ κάνεις. Γιατὶ πλούσιος δὲν εἶναι ὅποιος ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ πολλὰ χρήματα ἢ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὅλα τὰ ἀγαθά, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τίποτα. Αὐτὸ νὰ διδάξεις τὸ παιδί σου. Αὐτὸ νὰ τοῦ μάθεις. Αὐτὸς εἶναι ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος.
Μὴν κοιτάζεις, πῶς θὰ τὸ κάνεις νὰ προκόψει -μὲ τὴν ἔννοια βέβαια, ποὺ τὸ κοσμικὸ φρόνημα θεωρεῖ τὴν προκοπὴ- γιατὶ ἔτσι θὰ τὸ καταντήσεις φιλόδοξο. Φρόντισε καλύτερα νὰ τοῦ μάθεις πῶς νὰ περιφρονεῖ, σὲ τούτη ἐδῶ τὴ ζωή, τὴν ἀνθρώπινη δόξα. Ἔτσι μπορεῖ νὰ γίνει καὶ πιὸ ἔνδοξος καὶ πιὸ σπουδαῖος.
Αὐτὰ εἶναι πράγματα, ποὺ εἶναι εὔκολα καὶ εἶναι δυνατὸν νὰ γίνουν ἐξ ἴσου, καὶ ἀπὸ τὸν πλούσιο καὶ ἀπὸ τὸ φτωχό. Αὐτὰ δὲν τὰ διδάσκεται κανεὶς ἀπὸ δάσκαλο, οὔτε τοῦ τὰ μαθαίνει καμμιὰ τέχνη. Αὐτὰ εἶναι πράγματα ποὺ τὰ μαθαίνει κανεὶς ζώντας σύμφωνα μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ.
Μὴν φροντίζεις μόνο, νὰ ζήσει τὸ παιδί σου πολλὰ χρόνια ἐδῶ στὴ γῆ.
Θέλεις νὰ ἀφήσεις ἄνθρωπέ μου, πλοῦτο στὸ παιδί σου; Δίδαξέ το νὰ εἶναι τίμιο. Γιατὶ ἔτσι θὰ μπορέσει νὰ διαφυλάξει τὸν πλοῦτο του. Ἔτσι, ἀκόμα κι ἂν δὲν ἀποκτήσει ἄλλα κτήματα, τουλάχιστον δὲν θὰ σκορπίσει ὅσα ἔχει.
Ἂν ὅμως τὸ παιδί σου εἶναι πονηρό, τότε δὲν θὰ τὸ ἀφήσεις φύλακα τοῦ πλούτου σου, ἀλλὰ θὰ τὸ κάνεις χειρότερο κι ἀπὸ τὸν τελευταῖο φτωχὸ τῆς γῆς.
Γιὰ ὅσους δὲν ἔχουν ἀναθρέψει σωστὰ τὰ παιδιά τους, εἶναι γι᾿ αὐτὰ προτιμότερη, ἀπὸ τὸν πλοῦτο, ἡ τέλεια φτώχεια. Γιατὶ ἡ φτώχεια θὰ τὰ διατηρήσει στὴν ἀρετή, ἀκόμα καὶ παρὰ τὴ θέλησή τους, ἐνῶ ὁ πλοῦτος δὲν θὰ τὰ ἀφήσει στὸν ἴσιο δρόμο, ἀκόμα κι ἂν τὰ ἴδια τὸ θέλουν. Ἡ πλούσια ζωὴ θὰ τὰ παρασύρει στὸ κακό, θὰ τὰ καταστρέψει καὶ θὰ τὰ ὁδηγήσει σὲ ἀμέτρητα δεινά2.
***
Πές μου ἄνθρωπὲ μου, ἂν ἔβλεπες τὸ παιδί σου νὰ λειώνει ἀπὸ τὴν πεῖνα, θὰ τὸ ἄντεχε ἡ ψυχή σου καὶ θὰ ἀγνοοῦσες τὴν κατάστασή του; Δὲν θὰ ἔτρεχες νὰ κάνεις ὅ,τι περνάει ἀπὸ τὸ χέρι σου, γιὰ νὰ τὸ χορτάσεις καὶ νὰ τὸ ἀναπαύσεις;
Ἒ λοιπόν, ἂν ἔλειωνε τὸ παιδί σου ἀπὸ τὴν πεῖνα καὶ τὴν ἔλλειψη τῆς ὑλικῆς τροφῆς, δὲν θὰ τὸ παράβλεπες. Τώρα, ποὺ καταστρέφεται ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τῆς διδασκαλίας τῶν θείων Γραφῶν, τὸ σηκώνει ἡ ψυχή σου καὶ τὸ προσπερνᾶς ἀπαρατήρητο;
Πές μου, ἀξίζει τέτοιος ποὺ εἶσαι, νὰ ὀνομάζεσαι πατέρας;
Αὐτὴ ἡ πεῖνα εἶναι φοβερώτερη ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τῆς τροφῆς, ἐφόσον καταλήγει στὸν μεγαλύτερο, τὸν πνευματικὸ θάνατο. Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ ἐνδιαφερόμαστε, περισσότερο γι᾿ αὐτὴν καὶ νὰ τὴν ἀντιμετωπίζουμε πιὸ ἄμεσα. Ὁ ἀπ. Παῦλος λέει: Νὰ μεγαλώνετε τὰ παιδιά σας, νουθετώντας καὶ παιδαγωγώντας τα, μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ (Ἐφ. στ´, 4). Αὐτὴ εἶναι ἡ πιὸ καλὴ πατρικὴ φροντίδα. Αὐτὴ εἶναι ἡ πιὸ γνήσια πατρικὴ κηδεμονία.
Ἔτσι ἐγὼ κατανοῶ τὴν πατρικὴ σχέση μὲ τὸ παιδί, ὅταν δηλαδὴ ὁ πατέρας φροντίζει περισσότερο ἀπὸ τὴν ὑλική, τὴν πνευματικὴ τροφὴ τοῦ παιδιοῦ του3.
***
Ἂν πρόκειται νὰ μᾶς ζητηθοῦν εὐθῦνες γιὰ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους -ἐφόσον μᾶς ἔχει πεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος : κανένας νὰ μὴν ζητάει τὸ δικό του, ἀλλὰ καθένας νὰ φροντίζει γιὰ τὸ συμφέρον τοῦ ἄλλου. (Α Κορ. 10, 24)- πόσο περισσότερο θὰ εἴμαστε ὑπόλογοι γιὰ τὴν ἔλλειψη τῆς φροντίδα μας πρὸς τὰ παιδιά μας;
 Θὰ μᾶς πεῖ ὁ Θεὸς: Δὲν τό ῾χες το παιδὶ κοντά σου ἀπὸ βρέφος; Δὲν σὲ ἔχω ὁρίσει δάσκαλό του, προστάτη, κηδεμόνα καὶ ὁδηγό του; Δὲν τὸ εἶχα ἀφήσει ὁλοκληρωτικὰ στὰ χέρια σου;
 Σοῦ ἔχω δώσει ἐντολή, νὰ τὸ διαπλάσεις ἀπὸ πολὺ μικρὸ καὶ νὰ τὸ παιδαγωγήσεις σωστά. Νομίζεις ὅτι θὰ βρεῖς ἔλεος, ἂν ἀδιαφορήσεις καὶ τὸ ἀφήσεις νὰ χαθεῖ;
Τί ἔχεις νὰ ἀπαντήσεις πάνω σ᾿ αὐτὸ ἄνθρωπέ μου;
Μήπως θὰ μοῦ πεῖς, ὅτι τώρα ποὺ μεγάλωσε τὸ παιδί, εἶναι γιὰ μένα δύσκολο αὐτὸ τὸ ἔργο καὶ σκληρὸ; Αὐτὸ ἄνθρωπέ μου ἔπρεπε νὰ τὸ εἶχες ὑπολογίσει ἀπὸ τότε, ποὺ τὸ παιδὶ ἦταν μικρὸ καὶ εὔπλαστο καὶ μποροῦσε εὔκολα νὰ ὑπακούει. Ἁπὸ τότε ἔπρεπε νὰ τὸ διαπαιδαγωγήσεις προσεκτικὰ καὶ νὰ τὸ συνηθίσεις νὰ κινεῖται καὶ νὰ σκέπτεται σωστά. Ἁπὸ τότε ἔπρεπε νὰ τὸ διορθώνεις καὶ νὰ κόβεις τὶς ἀδυναμίες του. Τότε ποὺ ἡ ἡλικία ἦταν ἀκόμα τρυφερὴ καὶ ὅλα ἦταν πιὸ εὔκολα. Τότε ἔπρεπε νὰ εἶχες ξερριζώσει τὰ ἀγκάθια.
 Ἂν δὲν τὰ παραμελοῦσες τότε ποὺ ἀναπτύσσονταν τὰ πάθη, δὲν θὰ εἶχαν τώρα ριζώσει καὶ δὲν θὰ ἦσαν σήμερα δυσκολοθεράπευτα. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς μᾶς παραγγέλει ἡ Ἁγ. Γραφὴ καὶ μᾶς λέει: Κάνε τὸ παιδί σου, νὰ σκύψει τὸ κεφάλι, ἀπὸ τὴ μικρή του κιόλας ἡλικία, τότε ποὺ εἶναι πιὸ εὔκολη ἡ διαπαιδαγώγησή του (Σοφ. Σειρ. 7, 23)4.
Σημειώσεις
Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 61,150, κ.εξ
Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 61, 546 κ.ἑξ.
Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 51, 100 – 101
Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 51, 327 κ.ἑξ.
 http://www.imaik.gr/?p=6602#more-6602